بتن اکسپوز چیست؟

بتن اکسپوز یا بتن نما، یکی از انواع بتن‌های مورد استفاده در معماری است که به عنوان پرداخت نهایی سطوح داخلی و نمای ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع به بتنی که سطح آن در معرض دید قرار دارد، بتن اکسپوز گفته می‌شود. پیش از پرداختن به ویژگی‌های بتن اکسپوز و نحوه اجرای آن، به تعریف دو اصطلاح رایج در معماری نیاز داریم: 

کف‌سازی (Flooring)

کف‌سازی یک اصطلاح عامیانه برای پوشش دادن یا نصب اِلمان‌های پوششی بر روی کف ساختمان است. کف‌سازی یکی از مراحل نازک کاری در نظر گرفته می‌شود و از جمله پُرکاربردترین المان‌های مورد استفاده در کف‌سازی، باید به کاشی، لمینت، پارکت، وینیل، یا فرش اشاره کرد. با وجود گزینه‌های بسیار زیاد برای نماکاری، نازک کاری و کف‌سازی، استفاده از بتن معماری یا بتن اکسپوز در نقش پوشش نهایی سطوح داخلی و خارجی ساختمان به طور پیوسته رو به افزایش می‌باشد.

بتن معماری (Architectural Concrete)

بتن یکی از مصالح ساختمانی مهم، پُرکاربرد و متنوع است که به لحاظ شکل، رنگ و ساختار از تنوع فراوانی برخوردار می باشد. استفاده از بتن می‌تواند ظاهر و عملکرد ساختمان را به طور قابل‌ ملاحظه‌ای بهبود ببخشد. بتن‌هایی که به عنوان نمای بیرونی و داخلی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند را بتن معماری، بتن تزئینی، بتن اکسپوز و یا بتن نما می‌گویند. 

پیشینه‌ی بتن اکسپوز

نخستین کاربرد مدرن بتن اکسپوز به یکی از کلیساهای بزرگ کشور فرانسه به سال ۱۹۲۲ برمی‌گردد. تمام سازه این کلیسا با استفاده از قطعات پیش ساخته اجرا شد. در سال ۱۹۶۳ بتن اکسپوز برای نخستین بار به صورت درجا در مرکز هنرهای چشمی کارپنتر دانشگاه هاروارد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از این پروژه همچنان رضایت‌بخش و جالب توجه بود که منجر به گسترش وسیع بتن اکسپوز در بازۀ سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۰ گردید. استفاده از سطح بتن به عنوان نمای اصلی ساختمان، موجب پیشرفت و نوآوری بسیار زیادی در ساخت قالب بتن، اصلاح فرمول طرح اختلاط، بهبود کیفیت قالب نما، روش‌های بتن ریزی و روش‌های متراکم سازی دوغاب بتن گردید. به طور کلی پیشرفت‌های حاصل، به یکنواختی رنگ و بافت سازه کمک چشم‌گیری کردند.

کاربرد بتن اکسپوز

کاربرد اصلی بتن اکسپوز، پرداخت نهایی سطوح داخلی و خارجی ساختمان با بهره گیری از بافت بتنی است. از این‌ رو، بتن اکسپوز برای نمای بیرونی، سطح دیوار، کف، پشت بام و سطوح داخلی ساختمان (میز، اُپن آشپزخانه و غیره) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اجرای بتن اکسپوز

معمولاً بتن اکسپوز به یکی از دو روش زیر اجرا می‌شود:

E روش پیش ساخته

E روش درجا

 عملکرد مورد انتظار از بتن‌های اکسپوز درجا یا پیش ساخته یکسان است. ولی در عین حال، در الزامات طراحی و نحوۀ اجرای آنها تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد. روش پیش ساخته از سرعت اجرای بالاتری برخوردار است؛ ولی روش درجا امکان اجرای طرح‌های پیچیده‌تری را به همراه دارد.

اینک به معرفی مفصل هر دو روش می‌پردازیم: 

بتن اکسپوز پیش ساخته (Architectural Precast Concrete)

بتن پیش ساخته معمولاً در کارخانه و به صورت کاملاً کنترل شده تولید می‌شود. این بتن دارای ابعاد متنوع و روش‌های ساخت متفاوت با بتن‌های پیش ساختۀ معمولی است. چون از این بتن در معماری ساختمان استفاده می‌شود، لذا پرداخت این نوع بتن به روش‌هایی مثل اسیدکاری، سندبلاست، واش بتن، چکش‌کاری، برس زنی و یا تزریق رنگ‌دانه انجام می‌شود. قطعات بزرگ بتن اکسپوز پیش ساخته تحت عنوان پنل و قطعات کوچک آن تحت عنوان تایل (کاشی)  شناخته می‌شوند

مزیت‌های بتن اکسپوز پیش ساخته 

l امکان سفارش پنل‌ها در ابعاد دقیق و متناسب با سطح مورد نظر

l اجرای سریع

l به حداقل رسیدن اتلاف مصالح

l امکان تولید بتنی با کیفیت بالاتر (چگالی و مقاومت بالا)

l تنوع رنگ، پرداخت، رویه، شکل و اندازه

l کاربرد چندگانۀ پنل‌ها به عنوان عضوهای سازه‌ای و تزئینی

بتن اکسپوز پیش ساخته به صورت خود نگه‌دار یا متصل به اسکلت سازه اجرا می‌شود. هر چقدر چگالی بتن کمتر باشد، قابلیت خود نگهداری آن بالاتر می‌رود.

ساخت پنل‌های پیش ساختۀ بتن اکسپوز به وسیله قالب‌های چوبی یا شیشه‌ای انجام می‌شود. گاه پیش از بتن‌ریزی قفسه‌های آرماتور هم درون قالب جاسازی می‌شوند. پنل‌ها را می‌توان به گونه‌ای ساخت که امکان اتصال راحت آنها به المان‌های دیگری مثل پنجره‌ها و عایق‌ها وجود داشته باشد. پس از حذف قالب‌ها سطح بتن اکسپوز با استفاده از روش‌های مختلف پرداخت می‌شود.

 پنل‌های پیش ساختۀ آماده شده، پس از آماده شدن به سر پروژه منتقل  و در آنجا توسط نیروی انسانی، جرثقیل یا تجهیزات جابجایی دیگر به محل از پیش تعیین شده ارسال می‌شوند. 

 بتن اکسپوز درجا (Architectural Cast-In-Place Concrete)

بتن معماری درجا با بهره‌گیری از قالب‌های ویژه و به صورت درجا بر روی سطح مورد نظر اجرا می‌شود. اجرای بتن به صورت درجا به دقت و نظارت بالایی نیاز دارد. پارامترهای تأثیرگذار بر روی کیفیت نهایی بتن اکسپوز درجا به این ترتیب هستند: 

l قالب و سیستم مورد استفاده برای اتصال قالب‌ها به هم

l طرح اختلاط بتن، نوع سیمان، سنگ‌دانه، شن و ماسۀ مورد استفاده

l نوع و میزان رنگ‌دانه‌ها

l نوع رهاساز قالب (متناسب با طرح اختلاط)

l روش آماده‌سازی سطح نظیر سنباده، شستشو، پولیش و سندبلاست

l پرداخت نهایی نظیر جلا دادن، پوشش‌دهی و غیره

در بین موارد بالا، مورد مربوط به طرح اختلاط بتن از اهمیت بیشتری برخوردار است. دستیابی به مشخصات مقاومتی و ظاهری بتن اکسپوز، خیلی به طرح اختلاط آن بستگی دارد.

گزینش طرح اختلاط بتن اکسپوز درجا

برای تراکم مناسب بتن اکسپوز درجا و رساندن آن به استحکام مورد نظر، مخلوط دوغاب آن باید از کارایی (اسلامپ) مناسب برخوردار باشد. یکنواختی رنگ و بافت، جداشدگی مصالح و لکه‌های سطحی، همگی به طرح اختلاط بتن اکسپوز بستگی دارند. به عنوان نمونه برای رسیدن به ویژگی‌های ظاهری زیر، باید از سنگ‌دانه‌هایی با توزیع دانه‌بندی و مشخصات ویژه استفاده شود. این ویژگی ها عبارتند از: 

E بافت یکنواخت: سنگ‌دانه‌های درشت و هم‌ اندازه همراه با کمی ماسۀ ریز

E سطح بدون حفره: سنگ‌دانه‌هایی با توزیع گسسته و بدون ذرات درشت ماسه و ذرات ریز شن

E رنگ‌بندی متغیر: ماسه‌هایی با رنگ‌بندی متفاوت

E رنگ شفاف: سنگدانه‌هایی با رنگ تیره

 مطابق با استاندارد مربوط به طراحی و اجرای بتن اکسپوز (ACI 303) پُرکاربردترین سنگ‌دانۀ ریز که در بتن اکسپوز استفاده می‌شود، ماسۀ بنایی است. به طور کلی نسبت سیمان : شن : ماسه برای طرح اختلاطی با سنگ‌دانه‌های گسسته باید به یکی از این دو صورت باشد:

انواع بتن اکسپوز

بتن‌های اکسپوز بر اساس کاربری، رنگ، بافت و شکل به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

l بتن اکسپوز بر اساس کاربری: نمای بیرونی، دیوارهای بیرونی، پشت بام، فضای داخلی، دیوار، کف، سقف، و دکوراسیون (شامل اِلمان‌های تزئینی، میز، اُپن آشپزخانه)

l بتن اکسپوز بر اساس رنگ: معمولی (همسو با رنگ بتن معمولی و سیمان مورد استفاده در آن)، رنگی (مطابق با رنگ سنگ‌دانه‌های رنگی یا رنگ‌دانه‌های افزوده شده به ترکیب)، تک رنگ، و چند رنگ

l بتن اکسپوز بر اساس بافت: صیقلی و زبر

l بتن اکسپوز بر اساس شکل: استاندارد (مربع، مستطیل)، معمولی (طرح‌دار یا بدون طرح)، سه بُعدی، و سفارشی (شش ضلعی، مثلثی و غیره)

همان طور که مشاهده می‌کنید، بتن‌های اکسپوز از تایل و پنل‌های گوناگونی برخوردارند. البته برای نمای بیرونی و بیشتر سطوح بزرگ داخلی، از پنل‌های معمولی استفاده می‌شود. زیرا در بیشتر این موارد، اجرای بتن‌های اکسپوز سه بُعدی برای سطوح بسیار بزرگ مقرون به صرفه نیست. همچنین به این نکته توجه داشته باشید که از بتن اکسپوز می‌توان به عنوان نمای خارجی یا سقف ساختمان هم استفاده کرد. 

بتن اکسپوز نما

یکی از پُرکاربردترین مدل‌های بتن اکسپرت، بتن اکسپوز نما است که با نصب پنل‌های پیش ساختۀ بتنی به عنوان نمای بیرونی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساخت سازه‌های بتنی، دیوارهای خارجی علاوه بر عملکرد سازه‌ای، می‌توانند نقش بتن اکسپوز نما را هم ایفا کنند. توجه داشته باشید که امکان اجرای پنل‌های نسبتاً نازک بر روی دیوارهای سازه‌های درجا هم وجود دارد. استفاده از بتن‌های سبک (از قبیل فوم بتن، بتن اتوکلاو، بتن با سنگ‌دانه‌های سبک و غیره) می‌تواند عملکرد سازه عایق را بهبود ببخشد.

 بتن اکسپوز بام 

بتن اکسپوز بام، یکی از گزینه‌های دیگر برای اجرای بام‌های شیروانی با استفاده از مواد بتنی است. تایل‌های این نوع بتن معمولاً دارای پروفیل‌هایی به شکل S، SS و مسطح با طرح‌های مشابه چوب هستند. معمولاً بتن‌های اکسپوز بام به رنگ‌های خاکستری روشن (رنگ بتن معمولی)، قهوه‌ای (چوبی)، قرمز (رُسی) و خاکستری تیره (سنگی) هستند. این نوع بتن ها از ماندگاری بسیار بالا با طول عمر مفید ۵۰ تا ۶۰ سال برخوردارند. 

بتن اکسپوز کف

پنل‌ها و تایل‌های بتن اکسپوز در طرح‌ها و شکل‌های گوناگون می‌توانند برای کف سازی فضاهای داخلی ساختمان مثل اتاق‌ها، آشپزخانه، و سرویس‌های بهداشتی قابل استفاده باشند. البته این نوع بتن‌ها به دلیل رفت و آمد فراوان، ریختن مواد شیمیایی، رطوبت، و سقوط اجسام سنگین، نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به سایر نواحی ساختمان دارند. از این گذشته به دلیل عملکرد سازه‌ای کف‌ها در ساختمان، امکان استفاده از تایل‌های سه بُعدی بتن اکسپوز وجود ندارد. ولی به هر حال اجرای بتن اکسپوز کف، ساده‌تر از نواحی دیگر است.

بتن اکسپوز دیوار 

پنل‌ها و تایل‌های بتن اکسپوز برای تفکیک فضاهای داخلی اتاق‌ها به صورت مدرن، کلاسیک و تزیینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با وجود اجرای پیچیدۀ این بتن‌ها بر روی دیوار نسبت به کف، از آزادی و ابتکار عمل بیشتری برای ابعاد و شکل‌های مورد نظر برخوردارند. علاوه بر این، با استفاده از مصالح ویژه در بتن‌های اکسپوز دیوار، امکان اضافه کردن مواد عایق گرمایی و صوتی وجود دارد. توجه داشته باشید که در صورت اجرای این نوع بتن در محیط‌های مرطوب، از جمله تایل‌های کف، نیاز به نگهداری بیشتری خواهند داشت. 

بتن اکسپوز سقف

بهره برداری از پنل‌ها و تایل‌های بتن اکسپوز برای سقف، به اندازه کف و دیوار رایج نیست. در این شرایط، به دلیل وزن نسبتاً زیاد اِلمان‌های بتنی، اجرای آنها در مقایسه با حالت‌های دیگر دشوارتر است. با این وجود، در صورت رعایت الزامات ایمنی، اجرای بتن‌های اکسپوز سقف با تایل‌ها و پنل‌های سبک‌تر می‌تواند سبب یکپارچگی طراحی فضای داخلی شود.

بتن اکسپوز در سایر المان‌های فضای داخلی

می‌توان از بتن اکسپوز  برای سازگاری سایر المان‌های فضای داخلی با یکدیگر هم استفاده کرد. مثلاً سنگ‌های گرانیتی، سنگ اُپن آشپزخانه، سطح میز‌های داخلی، وان حمام، روشویی‌ها و دیگر المان‌های داخلی، قابل جایگزین شدن با بتن‌های اکسپوز هستند.

بتن اکسپوز رنگی

بتن‌های اکسپوز در بیشتر موارد با رنگ طبیعی خود، که خاکستری است، استفاده می‌شوند. در عین حال در صورت نیاز به اجرای بتن‌هایی با رنگ‌های دیگر، می‌توان در آنها از سنگ‌دانه‌های رنگی، رنگ‌دانه ها یا سایر پوشش‌های رنگی استفاده کرد. یکی از مزیت‌های بتن‌های اکسپوز تنوع رنگ آنها به شمار می‌رود. 

بتن اکسپوز سه بُعدی

بتن اکسپوز سه بُعدی، تایل‌هایی با طرح‌های سه‌ بعدی است که بیشتر برای ایجاد نمای مدرن و تزئینی در فضای داخلی ساختمان بر روی دیوارها اجرا می‌شود. معمولاً این تایل‌ها کوچک‌تر از تایل‌های معمولی بتن‌های اکسپوز هستند. معمولاً هزینۀ ساخت و اجرای بتن‌های اکسپوز سه‌ بُعدی نسبتا زیاد است.

الزامات نصب بتن اکسپوز

چگونگی اجرای پنل‌ها و تایل‌های بتن اکسپوز شبیه به سایر اِلمان‌های مورد استفاده در پوشش دیوار و کف است. البته برای نصب بتن اکسپوز الزاماتی هم وجود دارد که به این شرح هستند:

• قطعات بتن اکسپوز نسبت به سایر المان‌های نما و کف سنگین‌تر هستند.
• جابجایی و اجرای قطعات بتن اکسپوز باید با احتیاط صورت پذیرد. انباشتن و روی هم قرار دادن این قطعات می‌تواند به ساختار بتن و نمای سازه آسیب بزند.
• درزبندی سطح و پرداخت صیقلی آن در پیشگیری از ایجاد لکه بر روی نما مؤثر است.
• در صورت استفاده از دوغاب رنگی بین قطعات، باید بابت ایجاد لکه‌های رنگی بر روی سطح بتن بازرسی صورت پذیرد.
• پس از شروع نصب، باید از پوشش کامل چسب در زیر قطعات اطمینان حاصل شود که این مورد را با برداشتن یکی از قطعات می‌توان بررسی کرد. پوشش کمتر از 90 درصدی سطح زیرسازی بتن غیر قابل قبول است.
• به دلیل وزنی که بتن دارد، برای نگهداری قطعات بتن اکسپوز باید از اتصالات دیگر استفاده شود.

چگونگی اجرای بتن اکسپوز

اجرای بتن‌ اکسپوز پیش ساخته یک فرآیند ساده است. در بیشتر موارد، تجهیزات مورد نیاز برای اجرای این نوع بتن مشابه یکدیگر هستند. با توجه به چگونگی اتصال و ماده پیوند دهنده (چسب، ملات، پیچ و غیره) امکان استفاده از دستگاه‌های دیگری نیز وجود دارد. به طور کلی، تجهیزات مشترک مورد نیاز برای اجرای بتن اکسپوز پیش ساخته عبارتند از تراز، آستر، درزبند و چسب کاشی، پیچ، متر، تفنگ بتونه کاری، تجهیزات بالا برنده (نردبان، داربست، تخته)، پایه یا فضاساز تایل، سنگ فرز، سنباده، ظرف رنگ، و غلتک نقاشی. هر یک از سطوح دیوار یا کف، روش‌های اجرای مختص به خود را دارند که به توضیح آنها می‌پردازیم.

اجرای بتن اکسپوز دیوار

روش اجرای بتن‌های اکسپوز دیوار، به نوع اتصال (چسبی، توکار یا روکار) پنل‌ها بستگی دارد. معمولاً شیوۀ مناسب با توجه به ضخامت، وزن و ابعاد پنل‌های بتنی انتخاب می‌شود. اگر پنل‌ها قادر به تحمل وزن خود باشند، اتصال چسبی کافی خواهد بود. در غیر این صورت، برای اطمینان از اتصال مناسب پنل‌ها به دیوار باید از اتصالات پیچی استفاده شود.

اتصال چسبی بتن اکسپوز دیوار

سلسله مراحل اجرای بتن اکسپوز دیوار به وسیلۀ اتصال مستقیم یا چسبی عبارتند از:

1.تراز سطح با اختلاف 2± میلی‌متر در هر ۳ متر

2. سنباده‌کاری سطح برای جدا کردن مواد زائد و سُست
3. آسترکاری در صورت لزوم (برای پُر کردن ناهمواری‌ها)
4. اطمینان از سختی و استحکام سطح با یک وسیله نوک تیز
5. چسب‌کاری به پشت پنل‌ها یا تایل‌ها مطابق با دستورالعمل تولید کننده
6. جانمایی اِلمان‌ها در محل مورد نظر از پایین به بالا
7. وارد کردن فشار به المان‌ها تا شروع گیرش چسب و ثابت شدن المان‌ها
8. بستن پیچ T- شکل در محل درزها برای نگهداری اِلمان و باز کردن پیچ بعد از خشک شدن کامل چسب (در صورت نیاز به اطمینان از اتصال مناسب)
9. دوغاب کاری درز بین المان‌ها به صورت لب به لب، با فاصله یا پر شده
10. درزبندی سطح پنل‌ها با استفاده از درزبندهای مناسب (با پایه آب)

اتصال مخفی یا توکار

در اتصال مخفی یا توکار پنل‌های بتن اکسپوز دیوار، علاوه بر تجهیزات مورد استفاده در روش قبل، به اتصالات براکتی و وسایل حفاظت فردی هم نیاز است. مراحل اجرای این روش به این صورت است:

اول: تراز کردن سطح

دوم: سنباده‌کاری

سوم: بررسی سختی سطح

چهارم: نصب براکت‌ها

پنجم: آغاز نصب پنل‌ها از پایین به بالا مطابق با الگوی مورد نظر

ششم: درزبندی سطح

اتصال نمایان یا روکار

برای اجرای پنل‌های بتن اسکپوز دیوار به روش اتصال نمایان یا روکار، گذشته از تجهیزات مورد استفاده در روش‌های قبل، به دریل هم نیاز است. مراحل کلی اجرای اتصال نمایان یا روکار به این صورت است:

1.تراز کردن سطح

2.سنباده‌کاری

3.آسترکاری

4.بررسی سختی سطح

5.چسب‌کاری پشت پنل‌ها و جانمایی آنها بر روی محل مورد نظر از پایین به بالا مطابق با الگوی مورد نظر

6.نصب اتصالات پیچی یا میخی

7.درزبندی سطح

بتن اکسپوز کف

مراحل اجرای بیشتر بتن‌های اکسپوز کف مشابه یکدیگر هستند. ممکن است تفاوت هایی در چسب، ملات و درزبند وجود داشته باشد. به طور کلی، تایل‌های کف بتن اکسپوز به این ترتیب نصب می‌شوند:

1.باز کردن بسته‌بندی تایل‌ها و مرطوب کردن بخش پشتی آنها با استفاده از یک اسفنج مرطوب

2.انجام یک لایه چسب کاشی بر روی زمین به وسیلۀ ماله صاف

3.استفاده از مالۀ دندانه‌ای برای ایجاد شیارهایی به عمق 10 میلی‌متر هم در راستای ضلع بلندتر تایل

4.چسب‌کاری پشت تایل‌ها به طور کامل توسط ماله صاف و ایجاد شیارهایی بر روی آن به وسیلۀ مالۀ دندانه‌ای

5.برداشتن چسب از دور تایل‌ها توسط انگشت

6.برداشتن چسب از روی محیط اتصال بر روی زمین (محل درز)

7.جانمایی تایل‌ها بر روی چسب (جهت شیارهای پشت تایل عمود بر جهت شیارهای زمین)

8.اعمال فشار برای اطمینان از توزیع مناسب ملات بر روی سطح زیرین، توسط دست و بدون استفاده از چکش یا وسایل ضربه‌ای دیگر

9.برداشتن پوشش محافظتی بالای تایل‌ها در زمان گیرش ملات و اتصال مناسب تایل‌ها به کف

10.بررسی تراز بودن سطح تایل

11.ایجاد یک فاصلۀ 5 میلی‌متری بین تایل‌ها به وسیلۀ ماله

12.صبر کردن به مدت 24 ساعت برای گیرش کامل چسب

13. پوشش‌کاری درزبندی، برای جلوگیری از ایجاد لکه بر روی سطح

14.صبر کردن به مدت 45 دقیقه برای خشک شدن مواد درزبندی

15.مرطوبت کردن سطح برای آماده‌سازی برای ملات‌کاری

16.آماده‌سازی ملات کاشی مطابق با دستور‌العمل‌ها

17. ملات‌کاری بر روی درزهای بین تایل‌ها در محدوده‌های کم

18.باقی گذاشتن دست کم 8 میلی‌متر فاصله در بین تایل‌ها و دیوار، ستون و دیگر سطوح عمودی به صورت خالی یا پُر شده (به وسیلۀ سیلیکون یا پلی استایرن انبساطی)

19.صبر کردن به مدت دست کم ۲۴ ساعت برای خشک شدن ملات

20.تمیزکاری و درزبندی پایانی کار

مزایای بتن اکسپوز

از جمله مزیت‌های اصلی بتن اکسپوز معماری می‌توان این موارد اشاره کرد:

دوام بالا

بتن یکی از بادوام‌ترین مصالح ساختمانی است. استفاده از پنل‌ها یا تایل‌های بتن اکسپوز، گزینه بسیار خوبی برای روکاری سطوح داخلی و خارجی در ساختمان‌های مسکونی و عمومی است. با وجود این دوام بالای المان‌ها، استفاده از مواد درزبند بر روی سطح، طول عمر آنها را افزایش می‌دهند.

تعمیر و نگهداری راحت

با درزبندی درست و اصولی بتن اکسپوز، تمیزکاری آن تنها با کشیدن دستمال بر روی سطح انجام می‌شود.

تنوع

مدل‌های گوناگون بتن اکسپوز با ابعاد و رنگ‌های بسیار متنوع، اجرای آن بر روی سطح خارجی و داخلی هر سازه‌ای را امکان‌پذیر می‌کند. تنها کافی است پنل‌های متناسب با نمای خارجی یا دکوراسیون داخلی ساختمان را سفارش دهید.

کاربری زیاد

از تایل‌های بتن اکسپوز می‌توان برای سطح دیوار، کف، سقف، میز، اپن آشپزخانه و غیره استفاده کرد. این تایل‌ها از کاربری‌های گوناگون برای روکاری و ایجاد سطوح تزئینی بهره می‌برند. همچنین این المان‌ها برای ایجاد عایق حرارتی و صدا قابل استفاده هستند. البته توجه داشته باشید که این به معنای تشکیل کف سرد در ساختمان نیست. در صورت نیاز می‌توان پنل‌های بتن اکسپوز را همراه با سیستم‌های گرمایش از کف نیز اجرا کرد.

امکان پرداخت مجدد

می‌توان تایل‌های انواع مختلف بتن‌های اکسپوز را دوباره پرداخت کرد. این کار باعث بازگرداندن رنگ سطح به حالت اولیه می‌شود. کشیدن سنبادۀ نرم بر روی سطح، لایه تازه‌ای از بتن را نمایان می‌کند. معمولاً رنگ تایل‌ها چند میلی‌متر ضخامت دارد. از این‌رو، پرداخت مجدد، مشکلی را برای ظاهر تایل‌های رنگی ایجاد نخواهد کرد.

معایب بتن اکسپوز

بتن‌های اکسپوز، در کنار تمام مزایای معرفی شده، دارای محدودیت‌هایی نیز هستند که به این شرح می‌باشند:

نیاز به رعایت ملاحظات سازه‌ای

تایل‌ها و پنل‌های بتن اکسپوز سنگین هستند. استفاده از این تایل‌ها به عنوان پوشش کف می‌تواند میزان بار وارده بر روی کف را افزایش دهد. بنابراین، پیش از تهیه تایل‌های بتن اکسپوز، باید ظرفیت باربری کف سازه توسط یک متخصص بررسی شود. در این وضعیت، احتمال نیاز به تقویت سازه یا استفاده از تایل‌های نازک‌تر وجود دارد. در هر صورت، استفاده از بتن اکسپوز برای کف، نیازمند بررسی‌های زیاد و رعایت ملاحظات سازه‌ای است.

کهنه شدن

بتن به مرور زمان کهنه می‌شود. طبیعت شکنندگی این ماده، ایجاد ترک در گذر زمان را پرهیز ناپذیر می‌کند. محل نصب بتن اکسپوز در ساختمان و مواد مورد استفاده برای پرداخت سطح آن، تأثیر زیادی بر روی طول عمر آن دارد.

ضخامت بالا

ضخامت تایل‌های بتن اکسپوز، نسبت به سایر کف‌پوش‌ها و دیوارپوش‌ها بیشتر است. معمولاً این تایل‌ها با حداقل ضخامت 15 میلی‌متر ساخته می‌شوند. این مسئله بر روی قابلیت تخلیه آب سطح (شیب مناسب کف حمام یا آشپزخانه به سمت مجرای خروجی آب) تأثیرگذار است. برای بهره‌مندی از این قابلیت باید لایۀ زیر تایل‌ها به خوبی تنظیم شود.

تخلخل

بتن یک ماده متخلخل است. تخلخل  باعث جذب رطوبت و ایجاد لکه بر روی سطح می‌شود. درزبندی سطح بتن بر روی تخلخل لایه‌های زیرین و احتمال ایجاد لکه در طولانی مدت تأثیری ندارد. به همین دلیل، سطح بتن‌های اکسپوز باید هر ۲ تا ۳ سال یک بار دوباره درزبندی شود. این مسئله، هزینۀ نگهداری این پوشش‌ها به ویژه در نواحی مرطوب ساختمان نظیر حمام، سرویس بهداشتی و آشپزخانه (رطوبت بالا با احتمال ریختن مواد بر روی سطح) را افزایش می‌دهد.

کف سرد

با وجود سازگاری تایل‌ها و پنل‌های بتن اکسپوز با سیستم‌های گرمایش از کف، استفاده از آنها در ساختمان‌های قدیمی فاقد این سیستم‌ها باعث ایجاد یک کف سرد می‌شود. در صورت تمایل به نمای بتنی و عدم تمایل به ایجاد کف سرد، باید از بتن‌های اکسپوز دیوار به همراه کف‌پوش‌های طرح بتن استفاده کرد.

حساسیت به شرایط محیطی

بتن، در مواجهه با مواد شیمیایی، نمک‌های قلیایی یا چرخه ذوب و انجماد از حساسیت بالایی برخوردار است. این موارد باعث ترک‌خوردگی و یا تخریب بتن می‌شوند. از این‌رو، استفاده از پنل‌ها و تایل‌های بتن اکسپوز به عنوان نمای خارجی ساختمان‌های موجود در اقلیم‌های بسیار متغیر مناسب نیست. در این ساختمان‌ها، استفاده از بتن‌های اکسپوز به فضای داخلی محدود می‌شود.

نگهداری و ترمیم بتن اکسپوز

نگهداری و ترمیم بتن اکسپوز فرآیند ساده‌ای دارد. در صورت درزبندی و پرداخت مناسب سطح تایل‌ها و پنل‌ها، کشیدن دستمال بر روی سطح و حذف گرد و غبار از روی آن کفایت می‌کند. علاوه بر کشیدن دستمال، شستشوی سطح با مواد صابونی ملایم نیز بدون اشکال است. البته پس از این کار، باید سطح توسط دستمال خشک شود. وجود رطوبت بر روی سطح و نفوذ آن به لایه‌های زیرین می‌تواند باعث ایجاد لکه یا حتی تخریب بتن در بلند مدت شود. روش‌های ترمیم بتن اکسپوز، به میزان تخریب آن بستگی دارد. در صورت آسیب یا تخریب سطحی، درزبندی یا پرداخت دوباره می‌تواند به افزایش دوام و عمر بتن کمک کند.

ابعاد تایل بتن اکسپوز

با توجه به نوع کاربری و مساحت سطح، ابعاد تایل‌های بتن اکسپوز تغییر می‌کند. کمترین ضخامت این تایل‌ها معمولاً بین 5/1 تا 3 سانتی‌متر است. طول و عرض تایل بتن اکسپوز بین 30 سانتی‌متر تا بیش از 100 سانتی‌متر است. البته امکان تولید تایل‌هایی با ابعاد سفارشی و مطابق با کاربری مورد نظر نیز وجود دارد. با این وجود، در بیشتر موارد از تایل‌های استاندارد در نقش بتن نما استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که ابعاد پنل‌های بتن اکسپوز برای سطوح بزرگ‌تر، بیشتر از تایل‌ها است. به عنوان نمونه، این پنل‌ها معمولاً
با کمترین ضخامت 10 سانتی‌متر ساخته می‌شوند.

تفاوت بین بتن اکسپوز و واش بتن (Washed Concrete)

واش بتن یا بتن با سنگدانه نمایان، یکی از انواع بتن اکسپوز یا بتن نما است که در آن، به روش‌های مختلف، بخشی از خمیر سیمانی شسته می‌شود تا سنگدانه‌های سطحی بتن در معرض دید قرار گیرند. کاربردهای واش بتن هم مثل انواع دیگر بتن‌های اکسپوز است. با این وجود، بتن نما بیشتر برای محوطه‌سازی و ساخت سازه‌های تزئینی به کار می‌رود.